Phòng và trị bệnh cho heo rừng lai

Trên lý thuyết, heo rừng lai cũng giống như heo rừng thuần chủng, có sức đề kháng mạnh, có khả năng chịu đựng kham khổ trong môi trường sống tự nhiên, lại ít bị dịch bệnh… Thế nhưng, thực tế giống loại này cũng bị vướng vào một số bệnh thông thường lẫn ngặt nghèo nhưng bệnh đường tiêu hóa, bệnh ký sinh trùng ngoài da, ký sinh trùng đường ruột và các bệnh truyền nhiễm…

Phòng bệnh

Loài heo tuy nhìn bề ngoài thấy con nào cũng mập mạnh, thế nhưng thực tế cho thấy chúng lại vướng vào nhiều thứ tật bệnh hơn giống loài khác. Vì vậy, nuôi heo rừng lai dù biết chúng có sức đề kháng tốt, ta cũng lo phòng bệnh cho chúng. Vì như ta đã biết phòng bệnh bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh. Đó không phải là việc làm vô bổ, dư thừa, vì nếu cứ ngồi chờ bệnh nhập vào mới lo chạy chữa thì kết quả chắc gì đã được tốt đẹp như ý muốn. Đó là chưa kể công sức và tiền của mình phải bỏ ra để lo chạy thầy chạy thuốc cho heo…

Phòng bệnh cho heo rừng lai thường có những việc cần là như sau:

Chăm sóc nuôi dưỡng tốt

Nuôi heo rừng lai cần phải chú trọng đến môi trường sống và tập tính sống của chúng sao cho phù hợp mới tốt. Giống này thích nuôi thả rông, dù là trong vòng rào chứ không mấy thích hợp với cuộc sống tù túng trong căn chuồng vuông vức chật hẹp, nóng bức. Heo rừng lai càng được vận động nhiều, càng được sống trong môi trường bán hoang dã, cả ngày được chuôi rúc luồn lách trong lùm bụi, tự tìm lấy cái ăn sẵn có trong tự nhiên lại hợp với tập tính của chúng hơn. Nhờ đó mà chúng mới ít bệnh tật và chất lượng thịt mới thơm ngon.

Thức ăn có giá trị dinh dưỡng cao

Heo rừng lai ăn nhiều rau cỏ, củ quả (chiếm 90% trong khẩu phần ăn) nhưng điều đó không có nghĩa để ta cho rằng chúng dễ nuôi, dễ sống để rồi cho ăn qua loa thế nào cũng được, dù là rau cỏ cũng nên chọn thứ tươi non tốt lành mà cho ăn. Thức ăn tinh cũng phải là thứ có phẩm chất thơm ngon, bổ dưỡng nuôi heo mới tốt.

Tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm

Nên chích ngừa các bệnh truyền nhiễm cho heo rừng lai đúng định kỳ như các bệnh dịch tả, tụ huyết trùng lở mồm long móng… theo đặc điểm dịch tễ học của vùng cũng như quy định của cơ quan thú y.

Sát trùng chuồng trại

Trong và ngoài khu vực chăn nuôi cần được làm vệ sinh chu đáo thường xuyên để giúp heo được sống trong môi trường sạch sẽ, hợp vệ sinh, tránh xa các mầm mống dịch bệnh.

Cách ly heo bệnh

Khi phát giác trong chuồng, trong khu vực nuôi có heo bị bệnh truyền nhiễm, ta phải cách ly ngay heo bệnh ra khỏi đàn heo khỏe để lo chữa trị kịp thời, đồng thời báo ngay cho cơ quan thú y gần đó biết để họ có phương án phòng ngừa.

Thực hiện tốt được những điều trên đây là ta đã yên tâm trong việc phòng bệnh cho đàn heo nuôi.

Chữa bệnh

Heo rừng lai cũng thường bị một số bệnh thông thường cũng như truyền nhiễm như heo nhà mắc phải:

Bệnh ngộ độc thức ăn:

Heo rừng lai là loài ăn tạp, đang đói mà nhìn thấy thức ăn là bổ nhào đến ăn liền một lúc cho đến lúc thật sự no nên mới thôi. Vì vậy, heo thường bị ngộ độc thức ăn.

Thức ăn gây ngộ độc đó có thể là thức ăn tinh đã bị ôi mốc, hư thúi do để lâu ngày lại bảo quản không tốt; có thể là các thứ rau cỏ còn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật mà trước khi cho heo ăn ta không rữa kỹ.

Triệu chứng rõ nhất là heo bị đau bụng, nôn mửa, đi đứng lảo đảo, có con bị chứng táo bón, có con bị bại hai chân sau hoặc mắt mờ, miệng sùi bọt mép, bắp thịt co giật từng hồi. Có con niêm mạc miệng bị lở loét nên không thể ăn uống được.

Khi điều trị, cần biết rõ do đâu mà heo bị ngộ độc thì mới có cách chữa trị được. Việc làm trước hết là phải cho heo nôn mửa hết những thức ăn còn chứa trong dạ dày ra ngoài. Sau đó, cho uống thuốc giả độc theo như chỉ dẫn của bác sĩ thú ý. Cho heo uống thật nhiều nước để rửa máu. Chích Cafein để trợ giúp cho heo bệnh.

Bệnh lãi đũa:

Bệnh lãi đũa (Ascaridiose) được coi là bệnh của heo con (sau khi cai sữa) và heo lứa, vì heo ở độ tuổi này bị nhiều hơn là heo lớn. Con lãi đũa to bằng đầu đũa ăn cơm và dài khoảng gang tay.

Trứng lãi đũa có trong đất cát, rau cỏ. Heo ăn thứ rau cỏ có trứng lãi nên trứng mới có cơ hội xâm nhập vào tận ruột non để nở ra lãi con. Lãi con chui qua niêm mạc ruột rồi chu du một vòng qua máu, gan, đến tim, phổi, cuống họng, sau đó được nuốt trở lại vào ruột và sống ký sinh tại ruột.

Tại đây, lãi lớn dần, đẻ trứng và trứng lại theo phân heo ra ngoài… Thời gian còn là trứng đến khi trở thành lãi mẹ phải mất khoảng mười tuần.

Heo rừng lai do ăn nhiều rau cỏ xanh tươi nên đa số thường bị lãi đũa. Heo nào trong bụng có ít lãi đũa thì còi cọc, chậm lớn. Heo nào bị lãi nhiều thì bụng ỏng chân teo, ốm yếu, có khi phải chết vì lãi chui vào làm nghẹt ống dẫn mật, tắc ruột, sưng màng bụng.

Để ngăn ngừa bệnh lãi đũa cho heo rừng lai, ta nên:

• Chuồng nuôi heo cần phải giữ khô ráo, sạch sẽ. Phân heo nếu năng hốt được càng tốt, vì tính heo rất thích dùng mõm ủi các đống phân.
• Heo nuôi thả trong sân, trong vườn phải tẩy uế bằng vôi bột, mỗi tuần một lần. Phân heo thải ra nên hốt bỏ ra ngoài khu vực nuôi.
• Nên cho heo uống thuốc xổ lãi đũa theo định kỳ mỗi tháng một lần.

Để trị bệnh lãi cho heo con, dân gian thường có phương thuốc rẻ tiền mà hiệu nghiệm, đó là dùng ruột trái cau tươi (cau ăn trầu) đâm nhỏ rồi trộn với thức ăn cho heo ăn. Với heo lớn đã có thuốc xổ lãi Huile de ricin hoặc Piperazine.

Bênh tụ huyết trùng:

Còn gọi là bệnh toi của heo. Đây được coi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thứ nhì sau bệnh dịch tả của heo, vì làm cho heo lăn ra chết hàng loạt.

Bệnh này do vi khuẩn Pasteurella gây ra. Vì khuẩn này sống trong đất, trong nước, cả trong không khí, có khi trú ẩn trong phổi của heo mạnh một cách vô hại, nhưng khi con heo mạnh đó bị đau ốm, sức khỏe yếu ớt thì nó mới tác hại một cách nguy hiểm.

Con đường lây lan của vi khuẩn Pasteurella qua máng ăn, máng uống, phân, nước tiểu của heo có chứa sẵn vi khuẩn gây bệnh. Vì vậy khi nuôi tập thể trong chuồng, heo bị bệnh sẽ lây trực tiếp sang heo mạnh qua các con đường lây lan vừa kể ở trên.

Bênh tụ huyết trùng thế hiện dưới ba dạng: Thể nặng, thể nhẹ, thể kinh niên.

• Thể quá cấp: Vi trùng xâm nhập vào máu nên sinh sản nhanh, lan tràn khắp cơ thể khiến heo chế nhanh trong vòng 5-6 giờ hoặc 1-2 ngày. Heo bệnh có những triệu chứng như sau:
  • Thân nhiệt lên hơn 40ºC.
  • Các niêm mạc mắt, mũi miệng đều tụ máu bầm. Nước mắt, nước mũi và nước dãi chảy ra.
  • Phù cổ, sưng cuống họng, lè lưỡi.
  • Hàm cứng nên không há miệng được.
• Thể cấp tính: Ở thể này, heo bệnh sẽ chết sau 3-4 ngày.
  • Heo sốt hơn 40ºC, cũng bỏ ăn.
  • Sưng phổi và đàm làm nghẹt khí quản nên heo thở khó khăn.
  • Màng bọc tim trương nước vàng.
  • Heo ho cơ hồ không dứt.
  • Xuất hiện nhiều mảng tím đỏ trên da.
• Thể mạn tính: Ở thể này, heo bị sưng và viêm khớp xương, lại bị tiêu chảy nên suy kiệt sức lực dần mà chết sau 1-2 tháng.
  • Sốt nhẹ và ăn uống được chút ít.
  • Tiêu chảy từ ngày này sang ngày khác nên thân xác gầy rộc.
  • Khớp xương sưng và viêm nên heo chỉ năm một chỗ rồi chết.

Việc phòng bệnh tụ huyết trùng cho heo, ngoài việc lo chủng ngừa vaccin lúc 45 ngày tuổi, sau đó tiêm theo đúng định kỳ (năm hai lân vào đầu và cuối mùa mưa), còn phải tiêu độc chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi và tránh để heo bị cảm gió, cảm lạnh.

Với heo bị bệnh, cần phải cứu chữa kịp thời bằng các loại thuốc vừa uống, vừa chích.

• Dùng thuốc đặc trị Tobra-Tylo 1ml/10-15kg thể trọng, tiêm bắp liên tục 3-5 ngày.
• Hạ sốt bằng Analgivet 5ml/con, ngày 2 lần, kết hợp thuốc trợ sức và kích thích hô hấp Na Campho 10ml/con/ngày.
• Sát trùng đường hô hấp, giảm ho bằng Vimeliptyl 1ml/15kg thể trọng/ngày.
• Nâng cao sức đề kháng của gia súc bằng Vime C 1000 5ml/con/ngày.

Khi phát hiện heo trong chuồng bị bệnh tụ huyết trùng nên báo cáo gấp cho cơ quan thú y gần nhất vì bệnh này gây cho heo chết rất nhanh và lây truyền ra cả một khu vực rộng lớn, gây thiệt hại rất nặng nề, nếu không có cách cứu chữa kịp thời.

Bệnh lở mồm long móng:

Bệnh lở mồm long móng là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra. Các giống trâu bò, dê cừu, hưu nai và heo đều mắc phải, chỉ có ngựa là miễn nhiễm bệnh này. Heo rừng lai cũng không tranh khỏi bệnh này.

Được biết virus lở mồm long móng có nhiều loại. Ở vùng Đông Nam Á chủ yếu có 3 dạng A, O và Asia 1, chúng hủy hoại phần da và niêm mạc của thú bệnh.

Heo bệnh triệu chứng:

• Sốt trên 40ºC.
• Nướu răng, lưỡi, vòm miệng, niêm mạc mũi có nổi nhiều mụn nước nhỏ. Sau vài ngày những mụn này giập bể và gây lở loét đau nhức, nên heo con bú không được, heo lớn ăn uống không được.
• Viền và kẽ các móng chân của heo cũng nổi mụt nước khiến chân sưng to, rồi đến các móng long tróc khiến heo chỉ nằm liệt một chỗ không thể đứng lên đi đứng được.  Miệng sưng, lưỡi sưng nên nước miếng trong mõm heo chảy từng sợi dài, lông xù lên.

Bệnh lở mồm long móng lây lan rất nhanh, qua nước bọt, phân và nước tiểu của heo bệnh truyền qua heo mạnh, nên khi phát giác trong chuồng có heo bị bệnh này thì tất cả heo mạnh chung quanh coi như cũng bị lậy bệnh hết.

Cách chữa trị là sát trùng vết thương ở chân heo bệnh bằng thuốc tím pha loãng, hoặc dùng nước muối, nước chanh rửa sạch các vết loét trước khi dùng pommade hay thuốc kháng sinh dạng bột rắc lên các kẽ ngón chân, móng chân cho mau lành. Với các vết loét ở vùng miệng mũi heo, cũng nên siêng rửa sạch bằng nước muối, chanh chua, khế chua.

Bệnh này cần được chữa trị kịp thời, vì nếu để lâu heo bệnh không ăn uống sẽ kiệt sức mà chết.